Atrakcje turystyczne

Jest to dzielnica Piwnicznej ze wspaniałym klimatem o cechach alpejskich położona w dolinie potoku Czercz. Od południa rozciąga się grzbiet Eliaszówki (1025 m npm), a od północy schodzący od Radziejowej długim ramieniem Wielki Rogacz (1182 m npm) i Niemcowa (1026 m npm). Zapewnia to całej dolinie osłonę od wiatrów zachodnich i południowych, co daje porą zimową doskonałe warunki śnieżne. W górnej części doliny Czercz zwanej Suchą Doliną znajduje się ośrodek narciarski.

Jest to niewielka połemkowska osada w dolinie potoku Zubrzyckiego spływającego ze stoków Wierchu Zubrzyka do Popradu. Wyróżnia ją cerkiew grecko-katolicka pw. Św. Łukasza z 1875 r., od 1951 r. użytkowana jako kościół rzymsko-katolicki.

Wierchomla Wielka to wieś zwana tak w odróżnieniu od sąsiadującej z nią górnej części doliny Wierchomli Małej, której górne przysiółki sięgają 800 m npm. Zinwentaryzowano tu 10 różnych źródeł wód mineralnych. Nad Wierchomlą przy szlaku prowadzącym na Łabowską Halę i Jaworzynę Krynicką znalazło miejsce schronisko “Bacówka nad Wierchomla”. Wierchomlę Wielką założono w 1595 r. przywilejem kardynała Jerzego Radziwiłła na prawie wołoskim. Do 1947 r. mieszkała w niej ludność łemkowska. Pamiątką po dawnych mieszkańcach jest zachowana do dziś drewniana cerkiew konstrukcji zrębowej, obita gontem, wzniesiona w 1821 r. Stąd wiodą szlaki na Jaworzynę Krynicką, Łabowską Halę.

Łomnica jest wsią letniskową. Ciągnie się wzdłuż prawobrzeżnego dopływu Popradu, potoku Łomniczanki, na przestrzeni około 4 km. To właśnie w Łomnicy doliczono się największej ilości źródeł wody mineralnej. Osada królewska została założona w XIV wieku. Kazimierz Wielki zezwalając na lokację Piwnicznej, nadał zasadźcy Hankowi z Sącza, Łomnicę jako osadę już istniejącą. Obecnie wieś posiada nowoczesną szkołę, młodzieżowe schronisko, kościół neogotycki (1915 – 14) i domy wypoczynkowe usytuowane nad Łomniczanką. Można również skorzystać z noclegów u miejscowych gospodarzy. Z Łomnicy szlaki wypadów turystycznych wiodą w rejon Pisanej, Łabowskiej Hali (schronisko turystyczne) i Jaworzyny Krynickiej.

Obie miejscowości to niewielkie wsie położone naprzeciw siebie, po obu stronach Popradu.

Głębokie sięga zabudową w dolinę Głęboczanki – dopływu Popradu, spływającego ze stoków Makowicy (948 m npm.) i Zadnich Gór (965 m npm.) osłaniających wieś od strony północno – wschodniej. Na terenie Młodowa w czasie wojny miały miejsce dwukrotne masowe egzekucje. Ku ich upamiętnieniu na miejscu straceń wzniesiono pomnik. Obie wsie starsze od Piwnicznej, posiadają doskonałe warunki do wypoczynku. Można tu nie tylko odbywać spacery górskie, ale także kąpać się w rzece. Znajdują się tu także źródła wód mineralnych. Najbardziej znany jest zdrój “Kinga”. Składem wody przypomina on zdroje szczawnickie.

Gmina Piwniczna leży w południowej części Beskidu Sądeckiego przy pięknej trasie Nowy Sącz (86 km) – Krynica (34 km) prowadzącej od Starego Sącza do Muszyny wzdłuż malowniczej Doliny Popradu. Droga krajowa oraz rzeka Poprad stanowią oś, od której na prawo i lewo, w dolinach strumieni i w bliskim sąsiedztwie lasów ciągną się piękne miejscowości gminy – wsie letniskowe. Wokół roztaczają się stoki pasma Jaworzyny Krynickiej (1114 m. npm.) i Radziejowej (1262 m. npm.). Spływają z nich do Popradu czyste potoki górskie. Sama Piwniczna położona jest na wzniesieniu nad Popradem (400 m. npm.) W swoich granicach ma zalesioną górę Kicarz (707 m npm.) z alejkami spacerowymi i punktem widokowym.

Drzewa porastające ponad 60% powierzchni całej gminy to przede wszystkim jodły, świerki, w mniejszym stopniu modrzewie oraz buki. Niektóre obszary lasu to resztki pradawnej puszczy karpackiej. Żyje w niej sporo zwierzyny – sarna, wilk, jeleń, ryś, lis. Ukształtowanie terenu, bogactwo drzewostanu, wody rzeki i potoków sprawiają, że panują tu urozmaicone warunki klimatyczne. Kolorowy pejzaż, klimat, górskie lasy, lecznicze wody mineralne i krystalicznie czyste powietrze nie skażone przemysłem, stanowią główne bogactwo gminy położonej niemal w centrum Popradzkiego Parku Krajobrazowego. Kierunek rozwoju miasta i gminy jest ściśle związany z turystyką, rekreacją i wypoczynkiem. Plan zagospodarowania przestrzennego zapewnia przyszłym inwestorom odpowiednie warunki, ale dyktuje też im „rygory prawnie ustalone”. Należą do nich: ochrona powietrza, zasobów wodnych, lasów i obszarów granicznych. Dodatkową atrakcją jest przejście graniczne w Mniszku, skąd tylko krok w Tatry Słowackie (Szczyrbskie Pleso, Łomnica Tatrzańska).

Piwniczna jest jednym z 9 uzdrowisk Ziemi Nowosądeckiej uznanych przez Ministra Zdrowia. W latach osiemdziesiątych ubiegłego wieku lwowski lekarz dr Juliusz Korwin Gąsiorowski odkrył wartości lecznicze tutejszych wód mineralnych i unikalnego klimatu. On też sprowadził pierwszych pacjentów. W 193S r. dokonano pionierskiego w tym rejonie odwiertu wody mineralnej, a następnie zbudowano łazienki z pijalnią, kąpielami mineralnymi i borowinowymi. Od tej pory rozpoczął się rozwój Piwnicznej jako uzdrowiska. Leczy się tu choroby układu trawienia i układu oddechowego, a w szczególności przewlekły nieżyt oskrzeli oraz rozedmę i pylicę płuc w okresie wydolności. Stosowane są następujące zabiegi: wannowe kąpiele mineralne, zabiegi borowinowe, natryski wodo-lecznicze, masaże, gimnastyka lecznicza, inhalacje, a także kuracje pitne. Wykonują je miejscowe ośrodki leczniczo-wypoczynkowe. W uzdrowisku znajduje się pijalnia wody mineralnej (oddana do użytku w 1992 r.).

“Kwaśne wody” (jak nazywa je od dawna tutejsza ludność) są to roztwory wodorowęglanowo-magnezowo-wapniowo-żelaziste. Charakteryzują się wysoką zawartością jonów magnezowych i wapniowych pod postacią wodorowęglanów i wykazują działanie neutralizujące sok żołądkowy, a powstający w wyniku reakcji chlorek wapniowy działa przeciwzapalnie. Właściwości te sprzyjają leczeniu choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy, nieżytu żołądka, stanów zapalnych jelit, trzustki, a także wspomagają leczenie cukrzycy.

Miasto zostało założone przez Kazimierza Wielkiego w 1348 roku na tzw. „surowym korzeniu”, czyli w miejscu wcześniej niezamieszkałym, ale leżącym przy starym popradzkim szlaku handlowym na Węgry. W niedalekim Rytrze strzegła go kamienna stróża, której ruiny widnieją do dziś na Górze Zamkowej. Pierwotna nazwa – Piwniczna Szyja – wiąże się z ukształtowaniem terenu – zwężeniem (szyją) doliny Popradu w miejscu lokacji. Na przestrzeni wieków miasto przeżywało okresy intensywnego rozwoju gospodarczego i zastojów. Gnębiły je pożary i inne

klęski żywiołowe, ale w XVIII i początku XIX wieku miało młyny, papiernię, tracze przynoszące dochód do kasy miejskiej, folusz, świdernię, karczmy, wiele gruntów miejskich i lasy. „W 1801 r. w środku rynku miasta Piwniczny usilnym staraniem magistratu /…/ wybudowana została Kasta, czyli skrzynia w której się woda utrzymuje”. Cysterna (nieco zmodernizowana) stoi na rynku do dzisiaj i nie pełni już – rzecz jasna – swojej pierwotnej roli. W czasie okupacji przez Piwniczną przebiegały szlaki kurierów przeprowadzających przez granicę na Węgry oficerów i uchodźców cywilnych. Działały tu liczne grupy partyzantów, głównie AK, które wspomagała miejscowa ludność. W Kosarzyskach, Młodowie i przysiółku Łomnickie postawiono pomniki na miejscach czterokrotnych masowych mordów dokonanych przez hitlerowców w czasie okupacji. W 1986 r. miasto zostało odznaczone Krzyżem Walecznych.

PIWNICZNA – PISANA HALA – ZADNIE GÓRY – RYTRO:
Trasa całodniowa/7-8 godz./. Wyjście z Piwnicznej, przystanek PKP Piwniczna Zdrój, szlak żółty, z Pisanej Hali szlakiem czerwonym (główny beskidzki), zejście do Rytra szlakiem czerwonym. Trasa bardzo widokowa – przy wyjściu panorama doliny Popradu i Piwnicznej, przy ładnej pogodzie z Jarzębaków widoczne Tatry. Przy zejściu do Rytra po prawej stronie ruiny zamku rycerskiego z XIV w.

PIWNICZNA – ŁOMNICA:
Trasa 5-godzinna. Wyjście na szlak niebieski od przystanku PKP, przejście Harcerską Polaną, widok na Piwniczną i pasmo Radziejowej, zejście do Łomnicy do źródeł wody mineralnej. Powrót doliną Łomnicy do przystanku PKP lub PKS.Z Łomnicy do Piwnicznej – PKS lub spacer brzegiem Popradu.

PIWNICZNA – NIEMCOWA – KORDOWIEC – RYTRO:
Trasa 6-7-godzinna. Wyjście z Rynku z Piwnicznej szlakiem żółtym na Niemcową, widok na pasmo Jaworzyny Krynickiej i Góry Lubowniańskie na Słowacji. Na Niemcowej zmiana szlaku na czerwony w kierunku Rytra (Niemcową, Kordowiec opisane zostały przez M. Kownacką w „Szkole nad obłokami”), przy zejściu do Rytra urzekający widok na dolinę Popradu i Rytro. Powrót do Piwnicznej: PKP, KMiG, PKS.

PIWNICZNA – PIWOWARÓWKA – ELIASZÓWKA – OBIDZA:
Trasa całodniowa. Wyjście z Piwnicznej od ulicy Szczawnickiej szlakiem zielonym na Piwowarówkę, obok kapliczka, stąd przepiękny widok na przełom Popradu, Piwniczną, pasmo Jaworzyny Krynickiej. Po osiągnięciu Eliaszówki wgląd do doliny potoku Lipnika na Słowacji oraz Tatry. W Obidzy zmiana szlaku na kolor czerwony i powrót do Piwnicznej przez Suchą Dolinę – obok pomnik kurierów. Powrót doliną potoku Czercz, szlakiem kurierów. Dalej można wracać autobusem KMIG.

PIWNICZNA – OBIDZA – JAWORKI – WĄWÓZ HOMOLE:
Trasa całodniowa. Odjazd z Rynku autobusem KMiG do końca, dalej szlakiem czerwonym w kierunku Obidzy do Jaworek. Przy ładnej pogodzie piękny widok na Tatry. W Jaworkach dojście do Wąwozu Homole – skały, wodospady, rezerwat. Wrócić można tą samą trasą albo autobusem przez Szczawnicę i Krościenko do Starego Sącza i Piwnicznej.

PIWNICZNA – OBIDZA – WYSOKIE SKAŁKI – JAWORKI:
Trasa całodniowa. Dojazd do Kosarzysk autobusem KMiG, wyjście szlakiem czerwonym na Obidzę, później zmiana szlaku na niebieski. Po osiągnięciu Rozdziela, bardzo ładny widok na Lubownię na Słowacji. Uwagę zwraca zamek, niegdyś Lubomirskich. Zejście szlakiem zielonym, po drodze Wąwóz Homole. Powrót jak z poprzedniej trasy.

PIWNICZNA – NIEMCOWA – RADZIEJOWA – PRZEHYBA – RYTRO
(najwyższy szczyt Beskidu Sądeckiego – 1262 m npm.): Trasa całodniowa. Wyjście z Rynku w Piwnicznej szlakiem żółtym na Niemcową, dalej zmiana szlaku na czerwony. Z przełęczy Rogaczowej ładny widok na Tatry, Babią Górę. Z Radziejowej zejście szlakiem czerwonym na Przehybę, (1175 m npm.). W schronisku posiłek i nocleg. Powrót szlakiem niebieskim do Rytra.

PIWNICZNA – WIEBCHOMLA – ŁABOWSKA HALA – ŁOMNICA – PIWNICZNA
Trasa całodniowa, /możliwość zwiedzenia cerkwi połemkowskiej w Wierchomli/. Dojazd rano autobusem PKS do Wierchomli, dalej wyjście szlakiem czarnym (wychodzi on z górnej części Wierchomli Wielkiej), stamtąd do schroniska (posiłek). Piękny widok na Małe Pieniny i Tatry. Dalej zmiana szlaku na czerwony w kierunku Łabowskiej Hali, na której również znajduje się schronisko turystyczne. Powrót żółtym szlakiem do Łomnicy, niebieskim szlakiem przez Łomnicę do Piwnicznej, albo też czerwonym do Piwnicznej. Przy przejściu przez Halę Pisaną zmiana szlaku na żółty.

W ostatnich latach na terenie miasta i gminy wykonane zostały dodatkowe szlaki turystyki pieszej, ułatwiające wędrowanie po okolicy. Łącznie długość nowych szlaków wynosi 86 km. Wykorzystując ukształtowanie terenu górskiego oznakowano 110 km szlaków rowerowych w terenach górskich, jak również na drogach ogólnie dostępnych. Wszystkie szlaki rowerowe zaczynają się na Rynku w Piwnicznej. Ostatnio coraz modniejsza staje się turystyka konna. Na terenie miasta znajduje się Ośrodek Jazdy Konnej w Łomnickiem. W terenie oznaczono 88 km szlaków ułatwiających jazdę konną w górach. Pełnych informacji dotyczących szlaków turystycznych, schronisk oraz kontaktów z przewodnikami udzielają Punkty Informacji Turystycznej.

Powszechnie wiadomo, że największą wartość regionu, niewymierną w skali materialnej, tworzą ludzie, którzy tam żyją. W Piwnicznej są nimi potomkowie „czarnych górali”. Choć upływa czas, oni trwają na tej ziemi i dzięki wrodzonemu artyzmowi czynią ją coraz piękniejszą. Talenty posiadają rozliczne: rzeźbiarze wyczarowują z drewna świątki i rzeźby inspirowane tradycją, malarze przenoszą na płótno pełen magii krajobraz. Melodie grywane kiedyś przez prymistów i przyśpiewki rodem z przysiółków, dziś powracają echem. Działa grupa heligonistów, a od ponad 30 lat śpiewa i tańczy Regionalny Zespół „Dolina Popradu” – laureat festiwali górali polskich. Stare obrzędy i zwyczaje z życia „czarnych górali” są przenoszone na scenę podczas licznych występów w całym niemal kraju, a także na Słowacji i w Czechach. W okresie Świąt grupy kolędnicze chodzą z turoniem i z gwiazdą. Ostatnio przypomniano też tradycyjną szopkę, a co roku inscenizowane są jasełka. W okresie Wielkiego Tygodnia chłopcy przypominają zwyczaj „Kłapaczy”. W dorocznym kalendarzu jest też konkurs na najpiękniejszą palmę, pisankę, stroik. Prezentowane są też oryginalne wieńce dożynkowe (w kościele). Kultura w Piwnicznej mocna jest tradycją i sięganiem do źródeł. W MGOK wystawiona jest unikalna stała ekspozycja nart od najdawniejszych po współczesne. Pamiątki przeszłości zgromadzono w Izbie Muzealnej TMP – obok dokumentów i pamiątek historycznych jest tu prezentowany zbiór eksponatów kultury materialnej górali, wyroby rękodzieła, rzeźby, obrazy, fotografie, jednym słowem – wszystko co ważne dla przeszłości tej ziemi.

GMINNY PRZEGLĄD GRUP KOLĘDNICZYCH
Założeniem programowym przeglądu jest kultywowanie tradycji kolędowania w okresie Świąt Bożego Narodzenia i karnawału.

ZIMA W PIWNICZNEJ
Impreza umożliwia dzieciom i młodzieży atrakcyjne spędzenie wolnego czasu. W programie: zawody narciarskie, zabawy, przedstawienia teatralne, turnieje, konkursy, koncerty, występy amatorskich zespołów regionalnych.

DNI PIWNICZNEJ
Impreza dla mieszkańców i wczasowiczów. W programie występy zespołów folklorystycznych, koncerty muzyki poważnej i rockowej, wystawa prac artystów profesjonalnych i amatorów z terenu miasta i gminy Piwniczna.

WARSZTATY POETYCKIE
Cel warsztatów: Popularyzacja twórczości poetów południowej Polski.

JESIEŃ PIWNICZAŃSKA
Jest to prezentacja dorobku kulturalnego z terenu gminy Piwnicznej. W programie: występy zespołów tanecznych, instrumentalno – wokalnych, regionalnych, wystawy prac twórców amatorów.